W dniach 4 09 2023 – 5 09 2023 r. w Krzemieńcu na Ukrainie miało miejsce kolejne, już 23., spotkanie z cyklu Dialog Dwóch Kultur. Nad Ikwą i Irwą, mimo trwających działań wojennych wyraźnie zaznaczających się w codzienności mieszkańców Krzemieńca, spotkali się artyści i naukowcy z Polski i Ukrainy, by świętować urodziny Juliusza Słowackiego (4 września) oraz rozmawiać o kulturze, sztuce i języku.
Troska zachowanie i rozwój języka polskiego na rodzinnej ziemi Wieszcza jest kwestią bardzo istotną. W szczególny sposób dbają o nią środowiska skupione wokół jedynego na świecie Muzeum Juliusza Słowackiego.
Uczestnicy Dialogu, w tym również pracownicy i współpracownicy IRJP, wzięli udział w uroczystej Eucharystii w kościele św. Stanisława w Krzemieńcu, podczas której śpiewał chór parafialny i schola młodzieżowa, w spotkaniach w Muzeum oraz szkole polskiej w Krzemieńcu. Mówiono również o misji IRJP wobec Polaków na Ukrainie, o roli języka polskiego (np. tłumaczeniach poezji) w trudnych czasach niepokojów wojennych i o wspólnej przyszłości.
Ważnym wydarzeniem była prapremiera filmu o Krzemieńcu Tu duch Juliusza Słowackiego został z udziałem reżyser Anny Gordijewskiej (Lwów).
Prof. Beata Obsulewicz-Niewińska
Międzynarodowe spotkania środowisk twórczych, organizowane jako „Dialog dwóch kultur” odbywają się w Krzemieńcu na początku września, dla upamiętnienia daty urodzin Juliusza Słowackiego. Spotkania stanowią forum wymiany myśli, prezentowania wyników prac badawczych i dokonań artystycznych. Przedstawiciele obu krajów prowadzą dialog na wielu płaszczyznach, ponieważ szeroka formuła spotkań obejmuje sesje naukowe, literackie, muzealnicze, zabytkoznawcze, promocje wydawnictw, wystawy, koncerty i wieczory poezji.
Dialog Dwóch Kultur należy dziś do najważniejszych interdyscyplinarnych imprez organizowanych wspólnie przez Polaków i Ukraińców. Na spotkaniach posłuchać można wykładów z zakresu historii, przedstawiających trudne losy i dążenia wolnościowe obu narodów. Każdego roku w spotkaniach, zainicjowanych w latach 90. przez muzealnika i pisarza Mariusza Olbromskiego, po obu stronach granic, bierze udział setki osób. Na terenie Ukrainy stałym miejscem spotkań jest miasto Krzemieniec i Muzeum Juliusza Słowackiego. Spotkania Dialogu odbyły się także m.in. w Drohobyczu, Lwowie, Żurawnie, Nahujowicach i w Stryju. W Polsce, oprócz Warszawy, także w Przemyślu, Bolestraszycach, w Podkowie Leśnej w Stawisku. Trwałym osiągnięciem Dialogu Dwóch Kultur jest rocznik ukazujący się po polsku i ukraińsku.
Głównym pomysłodawcą Dialogu Dwóch Kultur jest Mariusz Olbromski, literat, działacz kulturalny, który od wielu lat podejmuje inicjatywy w zakresie popularyzacji dziedzictwa kulturowego dawnych Kresów Rzeczypospolitej, a także budowania porozumienia między oboma narodami. Angażował się w utworzenie muzeów literackich: Juliusza Słowackiego w Krzemieńcu, Józefa Conrada-Korzeniowskiego w Berdyczowie, Aleksandra Fredry w Rudkach, a ostatnio podjął inicjatywę powołania Muzeum Mikołaja Reja w Żurawnie nad Dniestrem. Za działalność kulturotwórczą uhonorowany został kilkunastoma odznaczeniami, w tym srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze „Gloria Artis”.
Mariusz Olbromski tak wspominał impuls, jaki doprowadził do powstania Muzeum J. Słowackiego:
Maj 1991 (przyp. red.) Chciałem koniecznie zobaczyć miasto naszego wielkiego poety. Tam właśnie, na Górze Królowej Bony, spotkałem grupę turystów z Polski oprowadzaną przez panią Irenę Sandecką – poetkę, nauczycielkę społeczną i katolicką. Pani Irena mieszkała tam od roku 1942, a po rozpadzie ZSRR była jedną z założycielek Towarzystwa Odrodzenia Kultury Polskiej im. Juliusza Słowackiego. Udało mi się później wydać jej pierwszy tomik poezji pt. ”Wiersze spod góry Bony”. Debiutowała, kiedy miała 93 lata. Pani Sandecka prosiła mnie, w czasie tego spotkania, o pomoc w utworzeniu muzeum Juliusza Słowackiego – w budynku, w którym się urodził. Jej pomysł udało się nam zrealizować dopiero kilka lat później.
A początki Dialogu Dwóch Kultur?... ponownie oddajmy głos Mariuszowi Olbromskiemu:
Rozpoczęliśmy od plenerów malarskich. Prowadziła je moja żona Urszula, doktor historii sztuki. Nasze plenery były zawsze bardzo udane. Nawiązywały do przedwojennych ognisk wakacyjnych, w których uczestniczyli nauczyciele rysunków z całej Polski. Natomiast na organizowane przez nas spotkania plenerowe przyjeżdżali studenci szkół artystycznych, przeważnie z Kresów. Wśród nich także ukraińscy artyści po wyższych uczelniach. plastycznych z Krzemieńca. Rok później do plenerów malarskich dołączyli poeci, pisarze, a następnie naukowcy. Na III Dialogu dwóch kultur zjawił się minister kultury RP Kazimierz Michał Ujazdowski oraz minister kultury Ukrainy. Oni to, w szczególnej atmosferze, jaką stwarzały wspomniane spotkania, podpisali umowę o utworzeniu muzeum Juliusza Słowackiego. Tak zmaterializował się pomysł pani Ireny Sandeckiej i środowiska krzemienieckich Polaków. Zbieżny też z dążeniami niektórych przedstawicieli inteligencji ukraińskiej w Krzemieńcu. [...] Zawsze otwarcie naszych spotkań w Krzemieńcu poprzedzało nabożeństwo w tamtejszym kościele parafialnym. Następnie składaliśmy kwiaty pod pomnikiem Juliusza Słowackiego i jechaliśmy na grób matki – Salomei Słowackiej z Januszewskich (secundo voto Bécu) na Cmentarz Tunicki w Krzemieńcu. Składaliśmy też kwiaty pod pomnikiem Tarasa Szewczenki. W programie każdego Dialogu znajdują się spotkania literackie, sesje polonistyczne, literaturoznawców i wreszcie spotkania historyków.
Wypowiedzi M. Olbromskiego na podstawie:
Bumerang Polski / Polonijna Agencja Informacyjna
POSŁUCHAJ TEKSTU ZAMIESZCZONEGO NA STRONIE / CZYTA SYNTEZATOR MOWY
